ŚREDNIOWIECZE(1),
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ŚREDNIOWIECZE
Określenie początku epoki sprawia badaczom średniowiecza - mediewistom wiele kłopotów. Zjawiska znamienne dla tej epoki sięgają w głęboką przeszłość, krzyżują się i ścierają z wzorami kultury klasycznej.
Dlatego też:
· okres pomiędzy V a X wiekiem uważa się za okres pograniczny, w którym decydującą rolę odgrywa piśmiennictwo łacińskie i w którym kształtują się idee, nawyki myślowe, tematy i motywy późniejszego średniowiecza,
· koniec X po schyłek XV wieku stanowi średniowiecze właściwe, kontynuujące z jednej strony piśmiennictwo łacińskie, a z drugiej - kształtujące twórczość w językach narodowych. W kulturze dokonują się doniosłe zmiany; Polska od przyjęcia chrześcijaństwa w 966 roku znalazła się w orbicie kultury zachodniołacińskiej.
Polskie średniowiecze można podzielić na następujące okresy:
koniec X-XIII wieku - czas przyswajania, a następnie kształtowania się wzorców kulturalnych średniowiecza. W sztuce - styl romański, w piśmiennictwie - rozwój literatury łacińskiej religijnej i świeckiej, pojawienie się pierwszych utworów religijnych pisanych w języku narodowym ("Bogurodzica", "Kazania świętokrzyskie"), stopniowy rozwój szkolnictwa, bibliotek klasztornych i katedralnych.
Już od XII stulecia niektórzy scholarze polscy wyjeżdżają na studia za granicę, do Bolonii i Paryża (Sorbona), a Polacy utrzymują kontakty z najwybitniejszymi przedstawicielami kultury zachodniej (biskup krakowski Mateusz prowadzi korespondencję ze słynnym teologiem i pisarzem, św. Bernardem z Clairvaux)
Wiek XIV - po zjednoczeniu Polski następuje w epoce Kazimierza Wielkiego rozwój gospodarczy i kulturalny kraju.
W 1364 roku powstaje Akademia Krakowska (siódmy z kolei uniwersytet europejski), a dzięki powstaniu sieci szkół parafialnych rozwija się oświata. W sztuce dominuje styl gotycki i piśmiennictwo łacińskie, ale pod koniec XIV wieku powstają pierwsze znane przekłady Pisma Świętego (pięknie iluminowany "Psałterz floriański")
Wiek XV - to okres pełnego rozwoju kultury średniowiecznej, a zarazem pojawienia się nowych, renesansowych pierwiastków.
Po reformie w 1400 roku następuje świetny rozwój Akademii Krakowskiej, w sztuce pojawiają się dzieła Wita Stwosza, twórcy najwyższej skali europejskiej.
We wszystkich trzech okresach piśmiennictwo ma charakter dwujęzyczny, łacińsko-polski. Główną rolę odgrywała łacina, która umożliwiała w ogóle powstanie piśmiennictwa narodowego.
Umysłowość
Kultura średniowieczna wykazuje wiele cech wspólnych, co związane jest przede wszystkim z dominującą rolą Kościoła. Kościół dążył do stworzenia kultury o charakterze uniwersalnym, jednoczącym chrześcijan wielu krajów. Tej idei służyła nauka religii, oparta na Piśmie Świętym i uznanych dziełach ojców Kościoła, a także język łaciński i tradycje antyczne, które Kościół w ograniczonym zakresie przeszczepiał w różnych postaciach i dziedzinach kultury. Wspólny był teocentryczny pogląd na świat, głoszący, iż najwyższą wartością jest Bóg i że wszystko, co dotyczy świata ludzkiego, tej wartości powinno być podporządkowane. Idea ta dyktowała ujmowanie różnych zjawisk świata jako znaków Stwórcy, a w owych znakach dopatrywano się znaczeń głębszych, ukrytych treści.
Układ stosunków społecznych określają ustalone hierarchie stworzone przez system feudalny, oparte na ideałach posłuszeństwa i powinności osób zajmujących niższą pozycję.
Średniowiecze nie zna perspektywy, operuje znakami umownymi, tzw. atrybutami (przedmiotami o znaczeniu symbolicznym, alegorycznym, wyobrażającymi jakiś fakt historyczny lub legendarny).
Tworzenie i ujawnianie głębszych sensów, ukrytych pod dosłownymi znaczeniami, wykształciło swoisty sposób tworzenia i odtwarzania przekazów (przypowieści, parafraz, przykładów, exemplum, bajek i tzw. historii moralistycznych).
Główne szkoły i prądy filozoficzne
Filozofia podporządkowana została religii.
Jej głównym zadaniem stało się wyjaśnianie i systematyzowanie prawd wiary, które traktowano jako pewniki nie podlegające dyskusji - dogmatyzm.
Dwa pojęcia uznano za centralne: Boga i człowieka traktowanego jednak jako istotę stworzoną na podobieństwo Najwyższego i dzięki temu zdolną odnaleźć w sobie doskonałość.
Filozofia poszukiwała przede wszystkim przezwyciężenia wielu antynomii i paradoksów wynikających ze skrzyżowania się wiary chrześcijańskiej z kulturą i filozofią starożytności.
Wspólne i zasadnicze, dla głoszonych w średniowieczu poglądów, było założenie, iż "chrześcijanin powinien przez wiarę dojść do rozumienia, a nie przez zrozumienie do wiary" (św. Anzelm). Celem rozumowania winno być uzasadnianie ideałów i dogmatów wiary objawionej w Piśmie Świętym. Ideę tę głosiła scholastyka, którą wykładano w szkołach (łac. schola - szkoła). Scholastycy przyjęli niektóre tradycje myśli starożytnej (głównie poglądy Arystotelesa i Platona), rozwijali logikę i dialektykę. Złoty okres rozwoju scholastyki przypadł na XIII wiek, a stopniowy jej upadek zaczął następować od przełomu wieków XIV i XV.
Z systemem pojęć religijnych związany był dualistyczny pogląd na świat. Znalazł swój wyraz nie tyle w filozofii, co w sferze działalności artystów.
Człowiek średniowiecza traktuje istnienie Boga i nieśmiertelność duszy jako pewnik - dogmat nie podlegający dyskusji, dlatego też, żyjąc w ziemskiej rzeczywistości, przeciwstawia ją sferze zjawisk nadprzyrodzonych związanych z wiarą.
Jednak nie traktuje ich równorzędnie i zakłada wyższość dóbr duchowych nad materialnymi. W sztuce stało się to obowiązującą zasadą.
I tak wyobraźnia ludzi średniowiecza obraca się w kręgu przeciwieństw - antytez:
ziemia jawi się jako padół łez i grzechu — niebo - miejsce wiecznego szczęścia;
ciało grzeszne i nieczyste — dusza - idealna i niepokalana;
zło — dobro;
szatan - Bóg;
demon - anioł.
Ten system rozciągał się na zjawiska natury psychologicznej: np. mistycy kwestionowali wartość rozumowego poznania i wiedzy, przeciwstawiając im miłość, intuicję, kontemplację wewnętrzną, inni, np. św. Tomasz z Akwinu, właśnie w pierwiastku intelektualnym widzieli najwyższą wartość człowieka, bo dzięki niemu może on poznać Boga i siebie.
Pomimo, że filozofia średniowieczna przyznaje prymat wartościom duchowym i niejednolicie interpretuje wzajemny stosunek materii do ducha, to jednak świat i ludzi traktuje w kategoriach optymizmu. Pesymizm i nastroje katastroficzne pojawiają się dopiero u schyłku epoki, w XV wieku.
Sytuację człowieka w świecie widziano w dwu wymiarach: jako dramatyczną (augustynizm) lub harmonijną (tomizm).
Augustynizm
Św. Augustyn Aureliusz (354-430) to największy autorytet średniowiecza aż do wystąpienia św. Tomasza z Akwinu. Urodził się w małym mieście Tagasta w Afryce Północnej, jako szesnastolatek wyruszył na studia do Kartaginy. Później przyjechał do Rzymu i Mediolanu, a ostatnie lata spędził jako biskup Hippony, miasta w pobliżu Kartaginy. Początkowo był manichejczykiem (sekta religijna, typowa dla późnego antyku, jej członkowie głosili na wpół religijną, na wpół filozoficzną naukę o zbawieniu. Przyjmowali, że świat podzielony jest na dobro i zło, światłość i ciemność, ducha i materię. Duchem człowiek może wznieść się ponad świat materialny i przygotować podstawy do zbawienia duszy). Później skłonił się ku neoplatonizmowi (wszelkie istnienie ma boską naturę). Nie dostrzegał żadnych ostrych przeciwieństw między chrześcijaństwem a filozofią Platona. Twierdził, że zanim Bóg stworzył świat, idee istniały już w jego umyśle. Przypisał więc platońskie idee Bogu i w ten sposób uratował platońskie wieczne idee. Wykazał jednak, że dla ludzkiego rozumu istnieją granice poznania w kwestiach religijnych. Chrześcijaństwo to takie boskie misterium, do którego zbliżyć się możemy jedynie przez żarliwą wiarę. Jeśli jednak oddamy się Bogu, Bóg "oświeci" naszą duszę i wówczas będziemy mogli osiągnąć swoistą wiedzę nadprzyrodzoną. Dokonał połączenia myśli Platona z założeniami chrześcijaństwa (dualizm platoński) uznając, że każda rzecz ma postać duchową - ideę i materialną - cień idei.
Człowiek w świecie posiada określone miejsce między bytami wyższymi (aniołem) a niższymi (zwierzętami). Świadomość swego nieokreślenia człowiek przypłacać miał poczuciem wewnętrznego rozdarcia, nieustannym konfliktem pomiędzy cielesnością a duchowością, pożądaniem dobra i zła jednocześnie. Najważniejsze założenia jego filozofii to:
· Bóg jest najwyższym dobrem, bytem, czyli absolutem, dlatego powinien być najważniejszym przedmiotem poznania;
· aby poznać Boga, trzeba najpierw poznać własną duszę, czyli "wejść do swego wnętrza, w którym mieszka prawda";
· nie rozum, ale wola jest bliższa wiary, zatem Boga można poznać bardziej przez wiarę niż przez rozum;
· świat Boga jest dobry, ale istnieje w nim zło, które nie jest tworem Boga, lecz dziełem "wolnych stworzeń (człowieka)";
· istnieje absolutne dobro, absolutnego zła nie ma;
· człowiek czyni zło wtedy, gdy odwraca się od dobra, czyli od Boga, natomiast przez oddanie się Bogu dostępuje łaski i staje się dobry;
· konsekwencją Bożej dobroci jest zbawienie człowieka; szczęście można osiągnąć jedynie poprzez poznawanie prawdy oraz dążenie do Boga i zespolenie się z nim.
Tomizm
Tomasz z Akwinu (1225-1274) teolog, który pragnął wybudować pomost między filozofią Arystotelesa a teologią chrześcijańską ("schrystianizował" Arystotelesa). Uznał, że pomiędzy filozofią - rozumem, a chrześcijaństwem - objawieniem nie ma sprzeczności. Kładł nacisk na problemy etyki, która stabilizowała ludzkie życie w społeczności ziemskiej i normowała je wskazaniami cnót, głównie roztropności, miarkującej pragnienie sławy i pożądań cielesnych. Służyło to hierarchicznemu, stanowemu społeczeństwu średniowiecza. Naruszenie układu ról społecznych zespolonych harmonijnym współdziałaniem zapewniającym rozumny ład świata uważano za grzech przeciw prawom boskim.
Franciszkanizm
Św. Franciszek z Asyżu (1182-1226). W młodości skłonny był do zabawy i hulaszczego trybu życia, brał udział w wojnie Asyżu z Perugią i rok spędził w niewoli. Popadł w chorobę, która skłoniła go do refleksji nad sensem i celem życia. Po nieudanym zaciągu do wojska papieża Innocentego III szukał samotności i znalazł ją w otoczeniu natury. Przebrany za żebraka poznał życie biednych i chorych. Znieważony przez ojca, który nie chciał pogodzić się z trybem życia syna, zerwał z rodziną i wyrzekł się majątku. Założył zakon i ułożył dla niego w 1221 roku regułę. W 1224 roku otrzymał od Boga stygmaty. Już po śmierci, w 1228 roku papież Grzegorz IX kanonizował go. Postawą i życiem zapoczątkował nurt odnowy moralnej w czasach sporów i wojen, głodu i zarazy. Niemały wpływ na jego życie wywarła filozofia św. Augustyna i mistycyzm. Zapoczątkował wielki ruch odnowy w świecie pełnym okrucieństwa. Stworzył program wiary radosnej, prostej, płynącej z wszechogarniającej miłości do ziemi i stworzenia, miłości przepełnionej ewangeliczną zasadą miłosierdzia, ubóstwa i braterstwa. Głosił ideę wszechogarniającej miłości do świata i wszelkiego stworzenia bożego. Zrezygnował z dziedzictwa, rozdał pieniądze, stworzył wędrowny zakon. Był przeciwnikiem ascetyzmu umartwiającego ciało, głosił kazania do ryb i ptaków. Jego wiara jest radosna, prosta, pełna harmonii wewnętrznej i miłości do przyrody. Jego czyny ukazane są w "Kwiatkach św. Franciszka".
Ideały głoszone przez św. Franciszka:
· życie ludzkie nie musi być ustawicznym, bolesnym oczekiwaniem na śmierć, ale może być również afirmacją tego, co rodzi się z miłości i dobroci serca;
· sens ludzkiego istnienia tkwi w czynnej miłości braterskiej oraz w chwaleniu boskiego Stwórcy i Ojca jako jedynego dobra;
· człowiek czerpie radość z obcowania z przyrodą oraz z miłości do Boga i wszelkiego stworzenia;
· ubóstwo jest wyrazem miłości do bliźniego, miłość zaś prowadzi do radości i doskonałości wewnętrznej, a doskonałość wewnętrzna prowadzi do świętości;
· ubóstwo uczy pokory i współczucia innym;
· ostatecznym szczęściem człowieka jest śmierć.
Św. Anzelm (1033-1109) - główny przedstawiciel scholastyki, który nawiązywał do poglądów św. Augustyna i głosił pogląd, że "chrześcijanin powinien przez wiarę dojść do zrozumienia, a nie przez zrozumienie do wiary".
Św. Bernard z Clairvaux (zmarł w 1274 roku) wybitny przedstawiciel mistyki, uznany za przywódcę duchowego Kościoła XII wieku. Wysuwał ideały miłości, życia w pokorze, żarliwości uczuć religijnych. Jego poglądy wpłynęły w wielkim stopniu na piśmiennictwo religijne średniowiecza. Głosił, iż poznanie prawd wiary dokonuje się nie poprzez rozumowanie, ale kontemplację i bogate życie wewnętrzne. "Wiedza dla wiedzy jest haniebną ciekawością".
Św. Bonawentura (1221-1274) - franciszkanin, największy w Europie mistyk, wyznawca kierunku, w którym do prawd wiary dochodzi się drogą kontemplacji, rozmyślania.
Literatura
Poetyka średniowieczna dzieli literaturę na dwa zasadnicze rodzaje: poezję i prozę. Od utworu literackiego wymagano, aby był "elegancki", miał dobrą kompozycję i dostojność.
Średniowieczni teoretycy poezji kładli nacisk na "piękne powiązanie słów" i zdobnictwo, powagę treści, walory meliczne, kształt wersyfikacyjny. Poezję określano jako mowę wiązaną, zwięzłą i kończącą się klauzula rytmiczną.
W praktyce granice pomiędzy poezją a prozą były dość płynne.
W prozie, pozostającej w kręgu tzw. ars dictandi (w stylu tym pisano listy, biografie, kroniki, kazania), normą stylistyczną staje się rymowanie, rytmizacja, posługiwanie się kunsztownymi figurami składniowymi (cechy, które obecnie traktowane są jako poetyckie).
Pisarze wczesnego i dojrzałego średniowiecza lubują się, podobnie jak architekci i muzycy, w harmonii rozumianej jako odpowiedni stosunek liczbowy.
Literatura gotyku wykazuje dążność do większego skomplikowania składników formalnych tekstu, wzbogacenia materii poetyckiej obrazowością i wykwintnymi figurami retorycznymi (symbole, alegorie).
Poeci i prozaicy są mniej skrępowani rygorami, bardziej rozwlekli, a zarazem subtelniejsi.
Literatura średniowieczna stworzyła wiele odmian stylowych. Wiązały się one:
· ze specyficznymi cechami danych gatunków literackich, np. epika rycerska. Należy również pamiętać, że średniowiecze cechuje skłonność do zachowania ciągłości tradycji, stąd długa żywotność danych gatunków;
· odmiennymi wzorcami;
· kształtowaniem się w danych regionach "szkół literackich".
Tu zasłynęli np. poeci prowansalscy, którzy mieli wpływ na lirykę francuskich truwerów oraz na powstanie szkoły sycylijskiej, z której z kolei czerpali wzorce poeci Toskanii, twórcy tzw. dolce stil nuovo ("nowy słodki styl"), którym pisał m. in. Dante Alighieri.
Charakterystyczne jest również otaczanie szacunkiem autorytetów, przede wszystkim wybitnych ludzi przeszłości i dzieł utrwalonych przez wielowiekową tradycję kościoła. To i fakt, że artystę traktuje się jak "rzemieślnika", który przede wszystkim winien służyć wierze, sprawia, że sztuka jest anonimowa.
Epika
Liryka
Dramat
epos rycerski
pieśń maryjna
misteria
hagiografia
hymny religijne
moralitet
historiografia
poezja miłosna, np. prowansalska
dramat liturgiczny
annały
poezja rycerska
dialogi, dysputy
kazania
średniowieczny wiersz okolicznościowy
intermedia
apokryfy
satyra
Przekłady psałterzy i Biblii
Psałterz floriański
Dar bogatych mieszczan krakowskich dla królowej Jadwigi Andegawenki (sześciokrotnie wyrysowano plecionkę dwóch liter M - inicjałów "memento mori": dewizy rodu węgierskiego), odnaleziony w roku 1825 w klasztorze opactwa kanoników regularnych w Sankt - Florian pod Linzem w Austrii. Stąd umowna nazwa.
Ze względu na grafikę i język wyróżnia się trzy części, z których pierwsza, co do języka i pisowni najdawniejsza, jest zarazem najobszerniejsza, najbardziej ozdobna i "literacka". Obejmuje 101 psalmów.
Najobszerniejszy i najwspanialszy zabytek polszczyzny z końca XIV wieku. Rękopis bogato iluminowany, kaligraficznie piękny, liczy 296 kart in folio, zapisanych gotykiem w dwu kolumnach.
Jest to całkowity przekład psałterza Dawidowego podany w trzech językach: łacińskim (przyjętym z "Wulgaty"), polskim (wykonanym przez trzech bezimiennych tłumaczy, charakteryzującym się swoistą archaicznością: resztki iloczasu widoczne w podwajaniu samogłosek, słownictwo) i niemieckim (zdradza cechy typowe dla obszaru Śląska).
Biblia królowej Zofii (Szaroszpatacka)
Jest to najobszerniejszy zabytek prozy religijnej XV wieku. Biblia należała do czwartej żony Władysława Jagiełły, dla której przetłumaczono Stary Testament. Nazwa Biblia szaroszpatacka wywodzi się od miejscowości Saros-Patak na Węgrzech, gdzie zabytek odnaleziono. Niestety zaginął w czasie II wojny światowej, zachowała się jedynie fotokopia.
Zachowało się 185 kart pergaminowych in folio. Z pewnością istniało pełne tłumaczenie Starego i Nowego Testamentu, niestety większość kart zaginęła (zapewne zostały wydarte z całości i użyte do oprawy innych książek).
Biblia jest jedynym zabytkiem prozy średniowiecznej dokładnie datowanym - 1455 rok, zlokalizowanym - "pisano w grodzie Korczynie" i nieanonimowym. Jako tłumacz wymieniony został ks. Andrzej z Jaszowic, a jako kopista Piotr z Radoszyc.
Napisana została pismem gotyckim w 3 językach.
Psałterz puławski
Według poglądów większości naukowców pochodzi z końca XV wieku. Służył jako modlitewnik, na co wskazuje format szesnastki przy 312 kartach pergaminowych. Przed tłumaczeniem dodano prologi i wyjaśnienia. Wzorem dla tej redakcji psałterza był nieznany oryginał. Z pewnością istniało więcej podobnych odpisów, gdyż psałterz był najbardziej popularną książką modlitewną. Jeden z kronikarzy podaje, że Kinga miała do własnego użytku przetłumaczone psalmy. Kopista Psałterza puławskiego wprowadził znaczną modernizację pisowni i języka.
Apokryfy
Apokryf to anonimowy tekst związany tematycznie z "Biblią", nie należący do ksiąg kanonicznych. Literatura tego typu rozwijała się zwłaszcza w II-III wieku, uzupełniając "Biblię" licznymi szczegółami i epizodami, atrakcyjnymi beletrystycznie, ale często sprzecznymi z zawartością tekstów kanonicznych.
Szczególnie popularne były apokryfy biograficzno-historyczne skupione wokół Chrystusa i innych postaci z Ewangelii, głównie Matki Boskiej.
Spolszczenia apokryfów przyniósł wiek XV.
Rozmyślania przemyskie (Żywot najświętszej Rodziny)
Utwór uznany za "romans duchowny" osnuty na tle życia Świętej Rodziny. Pochodzi z drugiej połowy XV wieku.
Tekst oparty na literaturze apokryficznej dotyczącej życia Chrystusa. Znany przekaz (około 1500 roku) liczy 426 kart i jest zapewne odpisem dawniejszego, z połowy XV wieku. Autorem tekstu był duchowny, a rzecz swą skompilował z wielu popularnych apokryfów.
Część pierwsza "Rozmyślania" traktuje o Marii, Józefie cieśli i dzieciństwie Jezusa, zaś druga (urwana na scenie przed Piłatem) stanowi wykład o Męce Pańskiej (motywy pasyjne) oparty na ewangelistach. Autor stosuje różne techniki pisarskie, np. do żywej opowieści narracyjnej wplata partie dialogowe, z dużą delikatnością opisuje urodę Marii, wprowadza tok refleksji. Opowiada tak, jakby przedstawiał codzienne życie i jego stosunki. Bogactwo szczegółów i realiów, plastyka opisów, umiejętność tworzenia prostych i sugestywnych scen, to cechy tej niezwykłej powieści.
Eposy rycerskie
Wielki rozwój epiki rycerskiej wystąpił we Francji w postaci tzw. chansons de geste, tj. "pieśni o czynach" ("geste" - od łac. "czyny", oznaczało historię. Chodzi więc o pieśni oparte na faktach historycznych, albo podawanych za historyczne. Później nazwa ta określała poematy epickie, a także zespoły tradycji epickich - swoisty odpowiednik "cyklu").
Powstały w IX wieku dzięki gawiedzi gromadzącej się wokół świątyń i w obszernych gospodach utrzymywanych przez klasztory na szlakach pielgrzymek i wypraw krzyżowych. Odpoczywającym historie opowiadali pielgrzymi, ilustrując je relikwiami, wskazując na ruiny czy grobowce. To tworzywo epickie i masy słuchaczy przyciągnęły poetów - truwerów. Ci, zarówno świeccy jak i duchowni, układali opowieści i sprzedawali je pieśniarzom - żonglerom. Odtwórcy docierali z utworami w najdalsze krańce Europy, a wykonywali je akompaniując sobie na wioli.
Najbardziej znane cykle pieśni rycerskich:
· Cykl o rycerzach okrągłego stołu,
· Cykl królewski - poświecony dynastii Karolingów,
· Cykl Wilhelma - opowieści o walkach rycerzy z Langwedocji i Prowansji z Saracenami,
· Cykl Doona z Moguncji - cykl zdrajców, opiewający zbuntowanych wasali.
Średniowieczna literatura narracyjna oprócz pieśni rycerskich obejmowała także inne cykle:
· cykl wypraw krzyżowych,
· cykl starożytny
· cykl bretoński, który wprowadził do literatury francuskiej pojęcie wszechpotężnej miłości i poczucie tajemnicy dzięki takim utworom, jak:
o poematy miłosne ("Dzieje Tristana i Izoldy", pieśni Marii z Francji)
o powieści awanturnicze osnute wokół postaci legendarnego króla Artura. Tu autor najlepszych - Chrétien z Troyes (XII wiek), pisarz o umysłowości wybitnie trzeźwej, nie rozumie wyobraźni celtyckiej i pozbawia utwory poezji; spod jego pióra przygody te stają się przede wszystkim dziwaczne, on snuje na ich tle spostrzeżenia realistyczne, daje wyraz swoim zamiłowaniom arystokratycznym i przedstawia koncepcję miłości dwornej zaczerpniętą bezpośrednio od trubadurów z południa Francji. Wyznacza kobiecie miejsce honorowe w społeczeństwie.
o powieści mistyczne
Tematyka epicka zrodziła literaturę historyczną, tematyka bretońska - dała początek nowoczesnej powieści.
Najwięcej utworów wywodzi się z opowieści rozpowszechnionych na północy Francji, rozpowszechnianych przez harfiarzy bretońskich. Przygody ich bohaterów: Tristana i Izoldy, króla Artura i Ginewry, Lancelota, Iwena, Percevala - były dziwne i romantyczne. Tak powstał cykl powieści bretońskich.
Pieśń o Rolandzie
Tło opowieści jest wątłe: w 778 roku Karol Wielki wraca z Hiszpanii po zwycięskiej wyprawie przeciwko Saracenom. Podczas przejścia przez Pireneje tylna straż jego wojsk zostaje zaatakowana i zmasakrowana przez górali baskijskich. W bitwie poległo wielu rycerzy, wśród nich Hrolandus, zwierzchnik Marchii Bretońskiej. Około 300 lat przetrwał...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]