ŻYWOT PITAGORASA, GRECJA
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
P
O R F I R I U S Z
Ż
Y W O T
P
I T A G O R A S A
Edycja komputerowa: www.zrodla.historyczne.prv.pl
Mail: historian@z.pl
MMIV®
2
Tłumaczyła Janina Gajda - Krynicka
3
PORFIRIUSZ
ŻYWOT PITAGORASA
Wszyscy zgodnie przyjmują, że Pitagoras był synem Mnesarchosa,
natomiast istnieją różnice zdań, jeśli chodzi o pochodzenie Mnesar-
chosa. Powiadają bowiem niektórzy, że był on Samijczykiem. Nato-
miast Kleantes
1
w V księdze swego dzieła
Mythika
uważa go za
Syryjczyka z Tym, miasta w Syrii. Gdy bowiem wśród Samijczyków
wybuchła klęska głodu, Mnesarchos, który przypłynął na wyspę ze
zbożem, by je sprzedać, został wynagrodzony obywatelstwem. Pitagora-
sa zaś, od dziecka wielce zdolnego do wszelkich nauk, zawiózł Mnesar-
chos do Tyru i tam powierzył Go Chaldejczykom, by chłonął ich nauki.
Gdy zaś Pitagoras powrócił stamtąd do Jonii, najpierw obcował
z Ferekydesem Syryjczykiem
2
, potem zaś z Hermodamasem Kreofylij-
czykiem
3
, dożywającym dni starości na Samos. Powiada Kleantes, że są
tacy, którzy Jego ojca uważają za Tyrreńczyka, z tych, którzy zamiesz-
kiwali Lemnos. Przybywszy stamtąd dla interesów na Samos, miał tam
pozostać i stać się obywatelem miasta. Gdy Mnesarchos płynął do Italii,
ziemi bogatej i szczęśliwej, Pitagoras — całkiem jeszcze młody — wyru-
szył wraz z nim, a następnie powrócił do niej raz jeszcze. Opowiada
1
Kleantes — stoik z III wieku p.n.e.
2
Ferekydes z Syros, żyjący w VI wieku p.n.e., był filozofem i orfikiem. Uważano go za
pierwszego greckiego prozaika, autora teologiczno-mistycznego pisma o bogach zawiera-
jącego m.in. opis stworzenia świata.
3
Hermodamas miał być potomkiem Kreofylosa, poety i zięcia Homera, który napisał
nie zachowany poemat o czynach Heraklesa.
4
[Kleantes]
4
, że [Pitagoras] miał dwóch starszych braci, Eunostosa
i Tyrrenosa. Apollonios
5
zaś w księgach o Pitagorasie przekazuje [imię]
jego matki: Pythais, z rodu Ankajosa, założyciela Samos. Apollonios
opowiada, że niektórzy twierdzą, że [Pitagoras] był w rzeczywistości
synem Apollina i Pythaidy, Mnesarchosa zaś tylko z imienia. Dlatego
jeden z samijskich poetów powiada:
Pythais, najpiękniejsza na wyspie Samos, zrodziła Apollinowi
Pitagorasa, ulubieńca Zeusa.
Ten sam [Kleantes] powiada, że [Pitagoras] słuchał nauk nie tylko
Ferekydesa, lecz także Hermodamasa i Anaksymandra
6
. Zaś Duris
Samijczyk
7
w drugiej księdze dzieła
Horai
pisze, że [Pitagoras] miał syna
Arimnestosa i był nauczycielem Demokryta. Arimnestos zaś, powróciw-
szy z wygnania, postawił w świątyni Hery miedziany ołtarz ofiarny
wielkości blisko dwóch łokci z wypisanym następującym epigramem:
Wzniósł mnie Arimnestos, ukochany syn Pitagorasa,
Ująwszy w słowa liczne wynalezione przezeń sztuki i umiejętności.
Taki sam [ołtarz] wzniósł Simon [zwany] Harmonikosem
8
, który
przywłaszczywszy sobie [wynalazek] kanonu, podawał go za własny.
Było zaś wypisanych [na ołtarzu] siedem sztuk [umiejętności]. Lecz jedną
przywłaszczył sobie Simon, pozostałe zaś zapisy na ołtarzu uległy
zniszczeniu.
4
W nawiasach kwadratowych umieszczam uzupełnienia ułatwiające zrozumienie
tekstu; składnia grecka pozwala niekiedy na skróty myślowe, które przetłumaczone
dosłownie utrudniałyby rozumienie treści.
5
O Apolloniosie patrz
Wstęp.
6
Anaksymander z Miletu był jońskim filozofem przyrody, uczniem Talesa z Miletu.
7
Duris z Samos, uczeń Arystotelesa i Teofrasta był perypatetyckim historykiem; żył
w latach 340-270 p.n.e. Pismo, o którym mówi Porfiriusz to najprawdopodobniej
Roczniki
Samos,
w którym Duris przedstawił historię wyspy Samos.
8
Pliniusz,
Naturalis historia
XXXV, 11, wymienia Simona o przydomku Harmonikos
wśród znanych malarzy. Trudno jednak rozstrzygnąć, czy to ta sama postać, o której
mówi Porfiriusz.
5
Inni piszą, że synem Pitagorasa, zrodzonym z Teano, córki Pythanak-
tosa z rodu Kressesa, był Telauges, a córką — Myia; jeszcze inni
[ powiadają, że miał także córkę] Arignotę; ich to dziełem są zachowane
pisma pitagorejskie. Timajos
9
poświadcza, że córka Pitagorasa jako
dziewica przewodniczyła w Krotonie orszakom dziewic, jako kobieta
zaś — orszakom kobiet
10
. Mieszkańcy Krotony dom [Pitagorasa]
przekształcili w świątynię Demetry, dzielnicę zaś, [w której mieszkał]
nazwali Museion
11
. Lykos
12
zaś w czwartej księdze
Historii
wspomina,
że istnieją rozbieżne poglądy dotyczące ojczyzny [Pitagorasa], pisząc:
„jeśli chodzi o ojczyznę i miasto, którego obywatelem wypadło być temu
mężowi, nie na wiele ci się przyda wiedzieć o tym. Jedni bowiem mówią,
iż był On Samijczykiem, inni — że Fliazyjczykiem, jeszcze inni, że
Metapontyjczykiem". Ponadto powiadają jeszcze powszechnie o Jego
nauce, że nauczył się wiedzy nazywanej matematyczną od Egipcjan,
Chaldejczyków i Fenicjan. Geometrią bowiem od najdawniejszych
czasów najbardziej zajmowali się Egipcjanie, tym, co dotyczy liczb
i rachunku — Fenicjanie, Chaldejczycy zaś badaniami nad ciałami
niebieskimi; natomiast, jak powiadają, tego, co dotyczy kultu bogów
i spraw związanych z życiem, wysłuchał i nauczył się od Magów.
O tym jednak wiedzą niemal wszyscy, ponieważ zostało to zapisane
w wykładach, natomiast inne z Jego nauk są mniej znane. Ponadto, jak
powiada Eudoksos
13
w siódmej księdze
Opisu Ziemi,
[Pitagoras]
odznaczał się taką czystością obyczajów i niechęcią do zabijania
i zabijających, że nie tylko powstrzymywał się od [spożywania] istot
żywych, lecz nie zbliżał się w ogóle do kucharzy i myśliwych. Antyfon
zaś w dziele o żywotach mężów wyróżniających się cnotą mówi o Jego
9
O Timajosie — historyku patrz
Wstęp,
10
Te fakty świadczyły w starożytności zarówno o dostojeństwie rodu i znakomitym
pochodzeniu dziewczyny i kobiety, jak też o jej własnych przymiotach.
11
Museion
oznacza przybytek poświęcony Muzom.
12
Porfiriusz cytuje tu najprawdopodobniej Lykosa z Region, historyka greckiego
żyjącego na przełomie IV i III wieku p.n.e., którego pisma nie zachowały się do naszych
czasów.
13
Eudoksos z Knidos, żyjący w latach 410-355 p.n.e. matematyk, geograf i astronom,
był uczniem pitagorejczyka Archytasa i Platona; w dziele
Periodos (Opis Ziemi)
opisał całą
ówcześnie znaną Ziemię, ilustrując opis mapą.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]