śc5,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Maria Montessori – Wychowanie i edukacja opierają się na szacunku dla godności dziecka.
Wychowanie jest tu rozumiane jako wspieranie i stałe podążanie za dzieckiem. Istotą wychowania jest uniezależnienie dziecka od dorosłych, jego samodzielność i odpowiedzialność za siebie i za świat. Zadaniem wychowawcy jest pomoc dziecku w samodzielnym osiągnięciu celu, wyrażona w haśle: "Pomóż mi zrobić to samodzielnie" Pomoc wychowawcza musi być zgodna z hasłem "daj mi czas", które wyraża szacunek dla praw rozwojowych. W przedszkolach Montessori aktywność i dynamizm pracy dzieci, łączy się z ciszą i skupieniem. Dzieci mają czas na samodzielne odkrycia. To miejsce, gdzie dzieciństwo jest czasem spokojnego wzrastania.
Czynniki dydaktycznych należ*: treść, metody i środki nauczania, system zasad dydaktycznych respektowany przez nauczycieli, różne sposoby aktywizowania uczniów na lekcji oraz w czasie zajęć pozalekcyjnych l pozaszkolnych, poziom zawodowych kwalifikacji nauczycieli, ich pozycja społeczna.
Koncepcja Freineta - dążenie do maksymalnego rozwoju osobowości dziecka w obrębie wspólnoty, której służy i z której usług nawzajem korzysta, wykorzystanie ekspresji dziecka do wyzwolenia postawy twórczej w różnych dziedzinach życia, Indywidualizacja w procesie wychowania i nauczania, Naturalny proces zdobywania doświadczeń - "po omacku, Nauczyciel to partner współdziałający z dziećmi i animator ich samodzielnych poszukiwań, Organizowanie dzieciom szerokich kontaktów z bliższym i dalszym środowiskiem, zabawa to praca i odwrotnie, każde dziecko ma możliwość pracy we własnym tempie i na miarę swoich możliwości .Wychowanie przez pracę, planowanie pracy, Kontrola i ocena pracy, techniki: Technika swobodnego tekstu, Fiszki autokorektywne., Korespondencja międzyszkolna, Gazetka szkolna, Swobodna ekspresja plastyczna, muzyczna i teatralna, Doświadczenia poszukujące.
Pedagogika Janusza Korczaka - koncepcję Nowego Wychowania, istotą jest poszukiwanie gwarancji dla wolności i dla sensu życia, wiara w dobroć natury człowieka, w jego zdolność do swobodnego kreowania świata wartości..Szacunek do dziecka jako człowieka rozwijającego się poprzez własną aktywność, jako podmiotu. Zasada partnerstwa dziecka w procesie wychowania. Prawo dziecka do opieki oraz odpowiedzialność społeczeństwa dorosłych za warunki życia dziecka. Poszukiwanie syntezy wiedzy o dziecku. Techniki działania pedagogicznego jako konsekwencja przyjętych ogólnych założeń systemu
opiekuńczo-wychowawczego. dziecko jest pełnowartościowym człowiekiem od chwili narodzin, na każdym etapie swojego istnienia i ma prawo być sobą, takim jakim jest. Partnerstwo w relacji wychowawca-wychowanek.
D. deweyowska (progresywistyczna) - rozwój aktywności przejawia się w różnego rodzaju zajęciach praktycznych. Kształci się siły umysłowe i postawy społeczne, dzięki wysiłkowi indywidualnemu i zespołowemu, opartemu na zorganizowanej współpracy. Celem zajęć był rozwój wrodzonych zdolności, uzyskanie bogatego i różnorodnego doświadczenia i zachęta do działalności wywołującej określone zainteresowania. Zajęcia łączą naukę książkową ze zdobywaniem wiedzy w drodze samodzielnego wysiłku umysłowego i poczynań praktycznych. Myśl jest instrumentem walki o byt i czynnikiem decydującym o rozwoju. W pełnym akcie myślenia można wyróżnić etapy: odczucie trudności, jej określenie, wyszukiwanie pomysłu rozwiązania, logiczna weryfikacja hipotezy, rozwiązywanie problemu. Nauczyciel ma przygotować i prowadzić lekcje dowolnego przedmiotu, aby uczniowie odczuwali trudność, zdefiniowali ją, formułowali pomysły Jej przezwyciężenia (hipotezy), sprawdzać te pomysły w drodze rozumowania lub za pomocą obserwacji i eksperymentów i wyprowadzać wnioski teoretyczne lub praktyczne.
METODY BADAŃ
Metody te dzieli się również na podporządkowane: opracowaniu nowego materiału, (wyklad, opowiadanie, pogadanka herystyczna, dyskusja, praca z książką, wypracowanie, praca laboratoryjna, w warsztacie); utrwalaniu go, (asymilacja treści, ćwiczenia); sprawdzaniu wyników nauczania. (analiza wyników nauczania, sprawdziany).
Metody: Akroamatyczna * wykładowa; Erotematyczna * pytająca, Heurystyczna * znajdująca; Naturalna - wzorowanie się na naturze; Podające - prowadzony przez nauczyciela wykład, opis, pokaz określonych rzeczy, zjawisk lub czynności, ekspozycja filmowa czy telewizyjna; Poszukujące; Laboratoryjne - działalności praktyczna dzieci i młodzieży. Warunkujące się wzajemnie metod nauczyciela - pogadanka, dyskusja czy różnorakie prace kontrolowane. Samodzielna pracy - ćwiczenia, połączona z autokontrolą lektura podręczników i innych publikacji, obserwacja, eksperyment, uczenie się w procesie produkcji, twórcza ekspresja. Monologowe - opowiadanie i pokaz Dialogowe * pogadanki Współpracy w nauczaniu - nauczanie indywidualne, grupowe, frontalne i partnerskie, np. wspólne odrabianie prac domowych przez uczniów Wg Zaczyńskiego: przekazywania, utrwalania oraz kontroli i oceny opanowywanego przez dzieci i młodzież materiału Wg Okonia: metody asymilacji wiedzy, samodzielnego do niej dochodzenia, waloryzacyjne (impresyjne i ekspresyjne) oraz praktyczne Metody oparte na słowie, (opowiadanie, dyskusja, wykład i praca z książką), obserwacji (metoda pokazu) angażująca zarówno wzrok, jak i słuch (np. w przypadku słuchacza utworów muzycznych) oraz metoda pomiaru rzeczy, zjawisk i procesów i działalności praktycznej uczniów. Metodę objaśniająco-poglądową (reprodukcyjną), ćwiczy pamięć i daje wiedzę, ale nie zapewnia radości badań naukowych i nie rozwija twórczego myślenia. Obejmuje: pokaz, wykłady, lekturę, audycje radiowe, telewizyjne, stosowanie maszyn dydaktycznych. * metodę problemową - wykład, obserwacja, praca z książką, eksperyment, wycieczki. * metodę częściowo poszukującą - np. samodzielna praca uczniów, pogadanka, projektowanie, układanie planu rozwiązywania określonego problemu * metodę badawczą - uczeń poznaje stopniowo zasady i fazy badania naukowego, studiuje literaturę na temat badanego problemu, opracowuje plan badania, weryfikuje hipotezy l sprawdza uzyskane wyniki (Lerner, Skatkin).
Nauczanie - może występować w postaci czynności okazjonalnych i przypadkowych, jak i wówczas, kiedy staje się systematycznym, planowym i bezpośrednim kierowaniem procesem uczenia się, jest zazwyczaj podwójnie zorientowane: na cel, do którego osiągnięcia zmierza, oraz na rodzaj uczenia się (pamięciowe opanowywanie wiadomości, nabywanie umiejętności, kształtowanie określonych postaw i przekonań itp., uczenie się metodą prób i błędów, poprzez rozwiązywanie problemów, przez naśladownictwo itd.) i warunki (wiek uczniów, ich motywy uczenia się, rodzaj i poziom zdolności itp.), w jakich przebiega.
Nauczaniu okazjonalne - metody oparte na naśladownictwie. Obserwując i powtarzając za dorosłymi określone czynności, uczniowie przyswajali je sobie stopniowo w toku bezpośredniego uczestnictwa w życiu grupy społecznej, której byli członkami.
Niepowodzenia szkolne - sytuacje, w których występują wyraźne rozbieżności między wymaganiami wychowawczymi i dydaktycznymi szkoły a zachowaniem uczniów oraz uzyskiwanymi przez nich wynikami nauczania (ukryte lub jawne).
Obserwacja - zamierzone, planowe i systematyczne spostrzeganie zjawisk i procesów dydaktycznych w celu ujawnienia towarzyszących im zmian oraz stwierdzenia zachodzących między nimi związków, nie zmienia przebiegu obserwowanego zjawiska czy procesu, wymaga wielu dodatkowych czynności przygotowawczych warunkujących jej skuteczność. - pośrednia - celowe, systematyczne spostrzeganie zjawisk lub procesów utrwalonych za pomocą środków technicznych, stenogramu, protokołu - bezpośrednia - planowane gromadzenie spostrzeżeń przez osobę bezpośrednio obserwującą dany proces dydaktyczny w jego naturalnym przebiegu. Eksperyment - służy do badania zjawisk i procesów celowo wywoływanych, przebiegających ponadto w warunkach, nad którymi badacz sprawuje dokładną kontrolę. naturalny i laboratoryjny. Testy - próby identyczne dla wszystkich badanych, wprowadzane intencjonalnie w ściśle kontrolowanych warunkach i umożliwiającą obiektywny i dokładny pomiar badanej cechy, procesu psychicznego lub jego zewnętrznych rezultatów. Muszą być rzetelne i trafne. Powinny one ponadto być znormalizowane, - profesjonalne - przygotowywane przez specjalistów - nauczycielskie - mogą być konstruowane przez osoby badające wyniki prowadzonych przez siebie zajęć dydaktycznych- psychologiczne - dostarczają informacji na temat ogólnego poziomu sprawności umysłowej. Wywiad i ankieta - posługujemy się kiedy chcemy uzyskać informacje o tym, co dane osoby wiedzą na temat pewnych zjawisk i procesów oraz jak takie lub inne zjawiska i procesy określają. Metoda wywiadu umożliwia zdobywanie informacji za pomocą rozmowy, która może przyjmować różne formy. Może to być rozmowa swobodna, której treść jest zdeterminowana przez założony cel badawczy, bądź rozmowa naprowadzana przez badacza na tematy uprzednio sformułowane, niemająca przy tym postaci pytań Analiza dokumentów pedagogicznych - pozwala na wykorzystanie informacji zawartych w programach nauczania, podręcznikach szkolnych, dziennikach lekcyjnych, arkuszach ocen.. Opracowania wyników badań - np analiza statystyczna - obejmuje opis wyników uzyskanych w badaniach i statystyczną weryfikację hipotez. Opiera się ona na teorii prawdopodobieństwa.
Ogniwa procesu nauczania - uczenia się w podającym toku pracy dydaktycznej: przygotowanie do pracy, podanie uczniom nowego materiału, synteza przekazanego uczniom materiału, kontrola stopnia opanowania przez uczniów przekazanych im wiadomości.
Ogniwa procesu nauczania - uczenia się w poszukującym toku pracy dydaktycznej: uświadomienie sobie trudności, jest słowne określenie napotkanej trudności, selekcja wysuwanych przez uczniów hipotez, empiryczna weryfikację hipotez, uczenie się poszukującego.
Ogniwa - dotyczą motywów nauczania - uczenia się (uświadamianie uczniom celów i zadań nauczania), przebiegu tego procesu (zaznajamianie ich z nowym materiałem i utrwalanie go, kształtowanie uogólnień oraz umiejętności i nawyków, kontrola i ocena wyników nauczania), a także jego pożądanych wyników (wiązanie teorii z praktyką). W tym szerokim ujęciu wymienione ogniwa mają przede wszystkim charakter dyrektyw postępowania dydaktycznego przeznaczonych dla nauczycieli, tzn. wskazują one, jak należy uczyć, aby uzyskać optymalne wyniki nauczania.
Okoń - związek między czynnościami nauczania i uczenia się w pracy dydaktyczno-wychowawczej i dlatego oprócz tzw. ogniw lub momentów nauczania wyróżnił odpowiadające im ogniwa (momenty) uczenia się. ogniwa lub momenty i nauczania i uczenia się: l) uświadamianie uczniom celów i zadań dydaktycznych, stawianie problemów 2) zaznajamianie uczniów z nowym materiałem poprzez użycie odpowiednich środków techniczno-poglądowych i słowa żywego lub drukowanego 3) kierowanie procesami uogólniania - ze strony zaś uczniów opanowywanie pojęć i sądów ogólnych poprzez odpowiednie operacje myślowe, rozwiązywanie problemów; 4) utrwalanie wiadomości uczniów; 5) kształtowanie umiejętności, nawyków i przyzwyczajeń; 7) wiązanie teorii z praktyką; 8) kontrola i ocena wyników nauczania, w procesie zaś uczenia się –samokontrola.
Pedagogika Waldorfska – Steinem; próba odnowy społeczeństwa i jego duchowego życia, dzięki nadaniu jej humanistycznego, ekologicznego i alternatywnego charakteru. Ukierunkowana jest na tworzenie społeczeństwa przyszłości. Wyróżnia 3 sfery życia: duchowo - kulturowa, gospodarcza, prawno - polityczną. Zaistnienie sfery duchowej zależy od wolności. Zadanie wychowawcy - stworzenie jednostce szansy rozwoju zdolności, indywidualności, zainteresowania. Szkoły pozbawione hierarchii, wolne stowarzyszenia, decyzje kolegialne. Rozumienie człowieka możliwe dzięki nauce o reinkarnacji, człowiek jest wiecznym duchem. Dusza podlega prawu samostwarzającego się losu człowieka. Celem jest doskonalenie się człowieka. Pedagog jest reprezentantem porządku świata, wychowanek może świat poznać dzięki niemu. Proces kształcenia i wychowania musi odpowiadać naturalnemu rytmowi
Plan batawski - J. Kennedy, nauczanie zbiorowe, nastawione przede wszystkim na uczniów przeciętnie zdolnych, jest niekorzystne zarówno dla ich mniej, jak i bardziej zdolnych kolegów. Każdy nauczyciel ma poświęcać połowę swojego czasu w szkole na prowadzenie lekcji, a połowę na zajmowanie się poszczególnymi uczniami.
Plan lekcji obejmuje - temat; założone do zrealizowania cele dydaktyczne i wychowawcze.
Planowanie roczne: metody - gruntowna analiza programu nauczania określonego przedmiotu; porównywanie treści poszczególnych haseł programowych, ujętych w grupy tematyczne, z odpowiednimi rozdziałami i podrozdziałami podręcznika; opracowywanie bilansu czasu niezbędnego dla realizacji tych grup tematycznych; uzupełnienie harmonogramu pracy czynnościami związanymi z powtórzeniem materiału oraz z kontrolą i oceną wyników nauczania; sporządzenie listy podstawowych wiadomości.
Planowanie - polega na gruntownie przemyślanym przewidywaniu przebiegu i rezultatów określonych procesów zgodnie z projektem czynności, który obejmuje z jednej strony listę zadań, jakie mają być wykonane w ustalonych terminach, z drugiej wskazuje realizatorów, metody oraz środki urzeczywistnienia tych zadań, a ponadto sposoby kontroli i oceny uzyskanych wyników,.
Podział środków dydaktycznych - wzrokowe, np. oryginalne przedmioty lub ich zastępniki, wykresy, mapy.;słuchowe, jak np. radio, magnetofon, oraz wzrokowo-stuchowe: film dźwiękowy, telewizja, kasety wideo, częściowo automatyzujące proces N-US (podręczniki programowane, maszyny dydaktyczne, laboratoria językowe, tzw. klasy zautomatyzowane) LUB - przedmioty oryginalne eksponowane w warunkach naturalnych; przedmioty oryginalne umieszczone w warunkach sztucznych; modelowe zastępniki przedmiotów oryginalnych; symbole; podręczniki programowane i maszyny dydaktyczne okazy spreparowane, modele, obrazy, mapy, wykresy i złożone (urządzenia mechaniczne, elektryczne i elektroniczne, a więc projektory filmowe, aparaty telewizyjne, urządzenia częściowo automatyzujące proces uczenia się, komputery) Wg M. Godlewskiego: tablice - do pisania kredą, flanelowe, magnetyczne, specjalne (perforowane, montażowe l inne); urządzenia do projekcji świetlnej - projektory obrazów nieruchomych, projektory filmu niemego, ławy optyczne i lampy do projekcji cieniowej, urządzenia do doświetlania pola obserwacji, urządzenia specjalne(stroboskopy, urządzenia elastooptyczne i inne), urządzenia pomocnicze, jak różnorakie ekrany, zaciemnienia itp.; urządzenia do wzmacniania zapisu odtwarzania dźwięku - urządzenia do nagłaśniania pomieszczeń dydaktycznych, magnetofony, gramofony i elektrogramofony, urządzenia sprzężone (radiole i inne); środki audiowizualne - wideofony, projektory filmu dźwiękowego, urządzenia sprzężone radio-filmo-magnetofonowe, telewizja szkolna w obwodzie zamkniętym, magnetowidy; maszyny dydaktyczne - urządzenia do utrwalania wiadomości (repetytory, maszyny informacyjno-instruktażowe i inne), urządzenia do szybkiej kontroli postępów uczniów w nauce (egzaminatory i inne), urządzenia treningowe i symulatory,
Pogadanka - wstępna, służąca zaznajomieniu uczniów z nowym materiałem, syntetyzująca i utrwalająca oraz kontrolna.
Pokaz - zespół czynności dydaktycznych nauczyciela polegający na demonstrowaniu uczniom naturalnych przedmiotów lub ich modeli, a także określonych zjawisk, wydarzeń lub procesów i stosownym objaśnianiu ich istotnych cech. (m. oglądowa)
Pomiar - pozwala określić ilościową stronę badanych obiektów, są to czynności wykonywane bądź przez nauczyciela - w postaci pokazu, bądź bezpośrednio przez uczniów pracujących pod jego kierunkiem.
Porządek lekcji, na który składają się przeważnie: czynności przygotowawcze, jak np. sprawdzenie listy obecności uczniów, kontrola pracy domowej. czynności podstawowe, których rodzaj zależy od typu lekcji; wreszcie czynności końcowe, do których należy zwykle utrwalenie przerobionego na lekcji materiału oraz zadanie uczniom pracy domowej.
Proces nauczania - uczenia się - czynność uczenia się i czynność nauczania, tzn. uczenia wraz z towarzyszącą mu kontrolą oraz podejmowanymi w jej następstwie zabiegami korektywnymi., prowadzi on do opanowania przez uczniów tylko określonych wiadomości i umiejętności. Jego celem jest kształtowanie u uczniów określonych postaw, wdrożenie do systematycznego i samodzielnego zdobywania wiedzy, do indywidualnej oraz zespołowej działalności poznawczej.
Proces nauczania - uczenia się: składa się z obszernych zbiorów czynności (aktów); uczenie się jest ściśle sprzężone z nauczaniem, co powoduje, że czynności uczenia się, inspirowane i oceniane przez nauczyciela, równocześnie same modyfikują jego postępowanie; w przeciwieństwie do jednorazowych aktów proces nauczania - uczenia się jest systematyczny, zamierzony i długotrwały; zmierza do osiągnięcia wcześniej zaplanowanych rezultatów, postulowanych przez programy nauczania; czynności nauczania - uczenia się prowadzą do pozytywnych wyników, kiedy: są zgodne z celem. Drugą cechą nowoczesnego modelu nauczania - uczenia się jest jedność oddziaływań dydaktycznych l wychowawczych. Znaczy to, że nauczyciel, realizując wszelkie akty nauczania - uczenia się, powinien starać się, aby przyczyniały się one do wykonania określonych, wcześniej zaplanowanych zadań wychowawczych. Nowoczesny model procesu nauczania - uczenia się musi być także przystosowany do realizacji różnorakich zadań dydaktyczno-wychowawczych, takich jak: * samodzielne zdobywanie przez uczniów określonych wiadomości * nabywanie przez uczniów wiedzy w drodze poznania bezpośredniego, np. w wyniku prowadzonych obserwacji, eksperymentów, wywiadów itd., * częste, a zarazem systematyczne wykorzystywanie uczniowskiej kontroli i oceny własnych wyników uczenia się, tzn. samokontroli i samooceny, trzecią cechą - uczenia się jest jego wszechstronność. Czwartą cechę stanowi możliwość obejmowania działalnością dydaktyczno-wychowawczą dzieci l młodzieży o zbliżonym wieku życia, ale o różnym zasobie wiedzy wyjściowej.
Program nauczania - składa się z: uwag wstępnych, w których określa się cele nauczania danego przedmiotu; materiału nauczania, obejmujący podstawowe funkcje, pojęcia, prawa, teorie i ważniejsze hipotezy, metody, techniki pracy, algorytmy, reguły postępowania itp. z zakresu dyscypliny naukowej odpowiadającej danemu przedmiotowi; uwag o realizacji programu i wskazówek na temat metod, form organizacyjnych i środków.
Programowanie dydaktyczne - próba formułowania odpowiedzi nie tyle na pytanie, czego uczyć na określonym szczeblu pracy dydaktyczno-wychowawczej, co raczej - jak to czynić w sposób optymalny.
Przyczyny niepowodzeń szkolnych - stosunek do nauki, nieodpowiednie zachowanie się w szkole, lenistwo, zła atmosfera wychowawcza w rodzinie, długotrwała choroba, różnorakie niedostatki w dydaktyczno-wychowawczej pracy szkoły - społeczno - ekonomiczne - większość repetentów to dzieci niedożywione, nie mające odpowiedniego ubrania, podręczników itp. Tylko co czwarty uczeń drugoroczny mógł liczyć na pomoc ze strony rodziców przy odrabianiu lekcji. W pozostałych przypadkach pomoc ta była niemożliwa, gdyż rodzice sami nie posiadali niezbędnego minimum wykształcenia. Uczniowie opóźnieni w nauce to przeważnie dzieci, które nie miały dzieciństwa, gdyż już od najmłodszych lat przeciążano je pracą domową i zarobkową. Niski poziom kulturalny rodziców oraz ich niechętny stosunek do szkoły były niejednokrotnie dodatkową przyczyną niepowodzenia tych dzieci w nauce szkolnej.Niektóre rezultaty dotychczasowych badań nad psychologicznymi i dydaktycznymi przyczynami niepowodzeń szkolnych są ciągle jeszcze aktualne. Można do nich zaliczyć ustalenia dotyczące * złożonego charakteru różnorakich przyczyn braku postępów uczniów w nauce; * związku między poziomem rozwoju umysłowego dzieci a warunkami społeczno-ekonomicznymi, w jakich one żyją; * doniosłego wpływu szkoły i rodziny na postępy uczniów w nauce; * wyraźnego związku niepowodzeń szkolnych z różnymi postaciami zaburzeń w zachowaniu dzieci i młodzieży.
Przyczyny niepowodzeń - są względnie niezależne i względnie zależne od nauczyciela, w obrębie tych ostatnich możemy wyróżnić następujące grupy: różnorakie błędy i usterki metodyczne, np. nieprzestrzeganie takich lub innych zasad nauczania; niedostateczna znajomość uczniów przez nauczyciela; brak należytej opieki nad uczniami opóźnionymi w nauce ze strony szkoły.
Rewolucje z metodach nauczania - wg Clarka Kerna, nauczyciele-rodzice ustąpili miejsca zawodowym nauczycielom, a nauczanie okazjonalne - nauczaniu zinstytucjonalizowanemu, organizowanemu w szkole; zastąpienie słowa mówionego słowem pisanym; wprowadzenie słowa drukowanego do nauczania; częściowej automatyzacji i komputeryzacji pracy dydaktycznej.
Rodzaje planowania dydaktycznego...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]